Παλιά οι άνθρωποι έφτιαχναν τείχη γύρω από τις κοινωνίες τους, στις πόλεις-κράτη τους, για να επιβιώσουν. Αργότερα έφτιαχναν τείχη και φράχτες γύρω από τις ιδιοκτησίες τους, από φόβο μη χάσουν τις περιουσίες τους. Σήμερα οι άνθρωποι φτιάχνουν τείχη και φράχτες, από φόβο μη χάσουν την καθαρότητα της φυλής τους και τη βολεμένη νοικοκυροσύνη τους. Με πρόσχημα την ασφάλεια και την προστασία, αμύνονται από φόβο μπροστά στο ξένο, το αλλόθρησκο και το διαφορετικό. Υψώνουν τείχη μπροστά στον απελπισμένο συνάνθρωπό τους, αδιαφορώντας για την τύχη του, ακόμη κι αν αυτή του επιφυλάσσει τον θάνατο. Πάνω από 70 χώρες στον κόσμο έχουν οχυρώσει τα σύνορά τους με τείχη, εξαιτίας της μαζικής μετανάστευσης και του φόβου της τρομοκρατίας, όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Ινδία, η Τυνησία, η Λιβύη, η Ιορδανία και το Εκουαδόρ (Huffpost Greece, 2018).
Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής των ευρωπαίων αποίκων-μεταναστών, όπως ήταν και οι πρόγονοι του Τραμπ, κάνουν τα πάντα για να χτίσουν ένα ακόμη τείχος στα σύνορα με το Μεξικό για να αποτρέψουν τις νέες μεταναστευτικές ροές.
Η πολιτισμένη Ευρώπη της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού, έχει χτίσει 15 τέτοια τείχη και φράχτες. Σύμφωνα με έρευνα του Transnational Institute, 13 χώρες της Ευρώπης έχουν ορθώσει τείχη συνολικού μήκους 1000 περίπου χιλιομέτρων, έξι φορές περισσότερο από το μήκος του Τείχους του Βερολίνου. Ισπανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Βουλγαρία, Αυστρία, Σλοβενία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λετονία, Εσθονία και Λιθουανία αλλά και Νορβηγία, Σλοβενία και ΠΓΔΜ (πλέον Βόρεια Μακεδονία) έχουν ορθώσει τείχη και φράχτες προσπαθώντας να αποτρέψουν την είσοδο μεταναστών και προσφύγων στην Ευρώπη και τη μετακίνησή τους διαμέσου των χωρών της. Στα φυσικά αυτά τείχη προστίθενται και τα ακόμα μεγαλύτερα «θαλάσσια τείχη» των ναυτικών επιχειρήσεων στη Μεσόγειο και τα «εικονικά τείχη» των ηλεκτρονικών συστημάτων παρακολούθησης και συνοριακών ελέγχων (Transnational Institute, 2018).
Ένα νοερό – αλλά εξίσου απάνθρωπο – νομικό ‘’τείχος’’ έχει ‘’υψώσει’’ πρόσφατα και η Ιταλία για να προστατεύσει τη δική της νοικοκυρεμένη καθαρότητα, αφήνοντας χιλιάδες πρόσφυγες να πνίγονται στη θάλασσα[1].
Στη χώρα μας, μετά τον φράχτη στον Έβρο, ένα νέο τείχος απειλείται στα σύνορά μας με τη Βόρεια Μακεδονία. Είναι το εθνικιστικό ‘’τείχος’’ της άρνησης της συμφωνίας των Πρεσπών. Γιατί κάθε φωνή ενάντια στη συμφωνία, είναι ένα ακόμη τούβλο στον τοίχο του εθνικισμού και της απομόνωσης. Γιατί κάθε φορά που ορθώνεται ένας τοίχος, δεν απομονώνεται μόνο αυτός που βρίσκεται απ’ έξω αλλά και αυτός που βρίσκεται από μέσα. Ιδιαίτερα όταν η γειτονική μας χώρα θα έχει αναγνωριστεί από όλον τον κόσμο ως Βόρεια Μακεδονία και ενώ εκείνη θα χτίζει διεθνείς γέφυρες συνεργασίας, εμείς εδώ θα εξακολουθούμε να αναπολούμε τη δόξα των ‘’καθαρόαιμων’’ ηρωικών προγόνων μας και θα κουνάμε τη σημαία του φοβικού πατριωτισμού μας, μέσα στο ακροδεξιό μας παραλήρημα. Γιατί όπως, αναφέρουν οι ερευνητές, «η άκρα δεξιά έχει χειραγωγήσει την κοινή γνώμη για να δημιουργήσει παράλογους φόβους για τους πρόσφυγες» και τονίζουν ότι εκτός από τα φυσικά τείχη, η ακροδεξιά επιρροή δημιουργεί και «ψυχολογικά τείχη» στους ευρωπαίους πολίτες» (ThePressProject, 2018). Τέτοιους φόβους έχει δημιουργήσει και η εγχώρια ακροδεξιά για τον γειτονικό μας λαό μετατρέποντας το πατριωτικό αίσθημα σε καθαρά εθνικιστικό. Τις τελευταίες μέρες μάλιστα έχει δείξει και το αληθινό της πρόσωπο με την άσκηση ψυχολογικής βίας και εκφοβισμών, μέσα και έξω από τη βουλή.
Ο Ρουσώ υποστήριζε ότι η πολιτική και κοινωνική ανισότητα δημιουργήθηκε παράλληλα και εξαιτίας της δημιουργίας της κοινωνίας και ότι, παρά τις αρνητικές της συνέπειες, η κοινωνία έχει γίνει πια η δεύτερη φύση μας κι έτσι, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να την αλλάξουμε (Ρουσώ, 1957). Ας αλλάξουμε λοιπόν την κοινωνία μας. Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα των δημάρχων της Ιταλίας που ανέδειξαν το απάνθρωπο πρόσωπο το νομικού τείχους και το αψήφησαν (TheGuardian, 2018). Ας μην προσθέσουμε κι άλλα τούβλα στα τείχη του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας. Ας είναι το μοναδικό τείχος που θα ορθώσουμε, ένα τείχος ανθρωπιάς και αλληλεγγύης σαν αυτό που έστησαν μεταφορικά και κυριολεκτικά, 5 εκατομμύρια γυναίκες στην Ινδία διεκδικώντας τα ανθρώπινα δικαιώματά τους (Τα Νέα, 2019). Ας φτιάξουμε μια ασπίδα απέναντι σε κάθε αιτία που μας απομακρύνει από τον ανθρωπισμό μας.
Zenos Frudakis: Freedom sculpture, 2001, Philadelphia USA
Να υπερβούμε τα τείχη του μυαλού μας, των χωρών μας, τα όρια του ατομισμού και του τοπικισμού μας, να εξαλείψουμε τον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία, να εδραιώσουμε την ισότητα και την ισηγορία, να επενδύσουμε στην αλληλεγγύη και στη δημοκρατία, να αναγνωρίσουμε την αξία του κάθε ανθρώπου και να σεβαστούμε το δικαίωμά του να αυτοπροσδιορίζεται. Να μην ανοίγουμε δρόμους μόνο για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες αλλά και για τους ανθρώπους.
Να υπερβούμε τη θρησκευτική και τη δικαιϊκή μας θεώρηση, να απελευθερώσουμε την ηθική μας από τον θεοκρατικό και πατριδοκεντρικό της εγκλωβισμό και να αναστοχαστούμε τις αρχές και τις αξίες μας, ελεύθερα, συλλογικά και ανθρώπινα, μακριά από τον εθνικισμό, την ξενοφοβία και την μισαλλοδοξία.
Διαφορετικά, θα γίνουμε άλλο ένα τούβλο στον τοίχο των Pink Floyd (Waters, 1979) που ‘’ανεπαισθήτως’’ θα μας κλείσει ‘’από τον κόσμον έξω’’ (Καβάφης, 1984).
ΤΕΙΧΗ
Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.
Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.
Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·
διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.
Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.
Κ. Π. Καβάφης
Γ.Ρ. 18/1/2019
Πηγές:
Huffpost Greece. (2018, 10 8). Huffingtonpost. Ανάκτηση 1 16, 2019, από huffingtonpost.gr: https://www.huffingtonpost.gr/entry/pos-ta-teiche-epereasan-ten-exelixe-toe-politismoe_gr_5bbb430ae4b028e1fe3f5b20
Left.gr. (2019, 1 3). 2019. Ανάκτηση 1 16, 2019, από https://left.gr/news/synolika-2262-metanastes-ehasan-ti-zoi-toys-sti-mesogeio-2018
TheGuardian. (2018, 6 11). The Guardian. Ανάκτηση 1 17, 2019, από theguardian.com: https://www.theguardian.com/world/2018/jun/10/italy-shuts-ports-to-rescue-boat-with-629-migrants-on-board
ThePressProject. (2018, 11 12). The Press Project. Ανάκτηση 1 5, 2019, από https://www.thepressproject.gr: https://www.thepressproject.gr/article/136120/H-Europi-exei-xtisei-pano-apo-eksi-teixi-tou-Berolinou-gia-tin-antimetopisi-tis-metanasteusis
Transnational Institute. (2018, 11 9). tni. Ανάκτηση 1 17, 2019, από tni.org: https://www.tni.org/en/publication/building-walls
Waters, R. (Συνθέτης). (1979). Another brick in the wall. Στο The Wall [Δίσκος]. Λονδίνο, Μεγάλη Βρετανία: Harvest Records.
Zenos Frudakis. (2001). Ανάκτηση 1 17, 2019, από zenosfrudakis.com: http://www.zenosfrudakis.com/freedom-sculpture/
Καβάφης, Κ. Π. (1984). Τείχη. Αθήνα: Ίκαρος.
Ρουσώ, Ζ. -Ζ. (1957). Το κοινωνικό συμβόλαιο. Αθήνα: Δαρέμα.
Τα Νέα. (2019, 1 1). Ανάκτηση 1 17, 2019, από tanea.gr: https://www.tanea.gr/2019/01/01/world/india-anthropini-alysida-sevasmou-apo-xiliades-gynaikes/
Σημειώσεις
[1] 2.262 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη μεσόγειο το 2018 σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (Left.gr, 2019)
